Tổ chức thi đấu
+ Gà được phân theo 3 hạng: hạng tiểu, hạng trung và hạng đại(từ 3.5kg trở lên). Các gà cùng hạng thường được thi đấu với nhau. Tuy nhiên, nếu là gà có tài nghệ cao thì chủ gà có thể cho đấu với hạng trên.
+ Mỗi trận đấu thường được tổ chức từ 01 hiệp trở lên, mỗi hiệp có thời gian 20 phút. Thời gian nghỉ giải lao giữa các hiệp đấu là 5 phút để săn sóc và hồi phục cho gà.
– Mùa thi đấu: Mùa chọi gà thường được vào dịp Tết và Xuân, kéo dài từ tháng đến tháng tư âm lịch. Sau đó, từ tháng năm đến tháng mười một âm lịch là mùa gà thay lông nên không sử dụng thi đấu được.
Luật trường gà
Luật trường có sự khác biệt ở mỗi vùng miền:
– Tại miền Bắc:
Luật trường gà khác nhau tùy địa phương. Ở đây xin nêu ra bản nội quy trường gà của sới Yên Sở, miền Bắc Việt Nam.
Ở sới Yên Sở, mỗi hiệp đấu được ấn định là 15 phút. Nghỉ và làm nước là 5 phút. Không có giới hạn mỗi độ gà là bao nhiêu hiệp. Số hiệp của độ gà có thể được thỏa thuận giữa hai chủ kê. Các chi tiết như khớp mỏ, chắp lông, may mắt có thể khác biệt giữa các trường gà.
– Tại miền Trung
Ở tại tỉnh Bình Định, mỗi một hiệp (ôm) được ấn định là 20 phút. Gà ra hiệp làm nước cho nghỉ 5 phút. Gà nòi ra trường cấp độ được phân loại theo sức nặng như sau :
– Hạng nặng – trên 3.5kg
– Hạng trung – từ 3 đến 3,5kg
– Hạng nhẹ – dưới 3kg
Các trận chọi gà thường được tổ chức vào dịp trước Tết và tiếp tục cho đến tháng Tư.
– Tại miền Nam.
Tại thành phố Hồ Chí Minh, mỗi hiệp là 15 phút, làm nước nghỉ cũng 5 phút như các nơi khác. Các tay chơi gà thường dùng chữ “chặng” (đọc trại thành chạng) để phân loại gà thành 3 cỡ như sau:
– Chặng nhất: trên 4kg
– Chặng nhì: từ 3 đến 4kg
– Chặng ba: dưới 3kg.
– Trong khi pháp phân chặng và cáp độ của gà đòn rất cầu kỳ và tốn thì giờ thì phép cáp độ của gà cựa đơn giản và nhanh chóng hơn nhiều. Các tay chơi gà cựa thường dùng cân để cân trọng lượng của cả 2 con, vừa nhanh vừa giản tiện. Thường thì gà được cân tại nhà và cả hai bên đều đồng ý cáp gà qua điện thoại hay bằng miệng tại quán cà phê hay các quán ăn rất nhanh chóng trước khi mang gà đến điểm hẹn để xem lại lần cuối trước khi vào độ. Nếu cả hai bên đồng ý họ sẽ mang gà đến một điểm hẹn khác được dùng làm trường gà.
Trước đây những trận gà cựa đá bằng cựa thật 8 được cáp tại trường gần giống như lối cáp của gà đòn nhưng sau này không thông dụng do lệnh cấm của nhà nước nên hiện nay các trận gà cựa được tổ chức tại các trường di động.
Đấu trường là nơi gà tranh tài trong những đá được gọi là “sới gà” (tiếng miền Bắc) hay “trường gà” (tiếng miền Nam). Các đấu trường ở miền Bắc và miền Trung đặc biệt dành riêng cho gà đòn. Thú vui chọi gà ở Việt Nam mặc dù vi phạm luật pháp và không được chấp nhận nhưng nhà nước cũng dễ dãi cho thể loại đá đòn.
Trước năm 1975, hầu hết các trường gà tại miền Nam đều giành riêng cho gà đòn hay gà cựa. Có rất nhiều trường gà nổi tiếng quanh vùng Sài Gòn, Biên Hòa, Hóc Môn,…v.v. Những người giàu có ở miền Nam thường thích chọi gà cựa hơn vì có kết quả ăn thua nhanh chóng. Vào giai đoạn này gà cựa thường ra trận với cặp cựa thật của nó. Rất nhiều câu chuyện trong các sách truyện kể lại những trận gà cựa nổi tiếng trong những vùng như Cao Lãnh, Bến Tre và Bạc Liêu.
Ngày nay, giới trẻ chơi chọi gà cựa tại miền Nam thường gắn dao, cằm nhọn để tranh tài cao thấp trong khi các tay chơi gà thuộc thế hệ lớn tuổi thường trung thành với môn đá đòn truyền thống.
