Từ bấy lâu nay, người ta cứ đồn đại một cách “nửa thích thú, nửa nghi ngại” về các kỹ xảo ở sới gà trong việc chơi gà đá / gà chọi hoặc cách nhận biết gà hay, gà tài lẫn… linh kê. Trước tiên là tìm gà hay. Thông thường, gà đá / gà chọi được chọn lựa dựa theo bổn gà. Một dạng như sơ yếu lý lịch của gà theo nguyên tắc “chó giống cha, gà giống mẹ”. Dân chơi gà đá / gà chọi tin rằng những con gà mái hay chiếm đến 80% khả năng sẽ cho ra đời vài con gà đá / gà chọi hay. Chính vì vậy, có nhiều ông chủ gà vì giữ bổn gà hay cho mình, sẵn sàng giết gà mái để chôn chứ nhất quyết là không bán với bất kỳ giá nào vì sự giống gà lọt ra bên ngoài.
Chọn gà đá / gà chọi phải canh ngay từ khi gà mới xuống ổ. Cho gà con ăn tấm nhất thiết phải rang tấm cho chín vàng trộn với tỏi tươi chứ không thể cho ăn tấm sống. Nuôi gà đá / gà chọi quan trọng nhất là giai đoạn gà đá được, tức là gà chuẩn bị cho vào sới. Trong giai đoạn này, gà được cho ăn các thức ăn nhiều đạm như: lươn, thịt bò hoặc lòng đỏ trứng gà.
Một trong những bí quyết để chăm gà mà các tay chơi chuyên nghiệp giấu rất kỹ là cho gà ăn khuya. Khoảng giữa đêm, khi gà đang ngủ, tay chơi sẽ buộc gà dậy để cho ăn chất nhiều đạm. Một con gà đá / gà chọi đạt đủ tiêu chuẩn để có thể vào sới, yếu tố quan trọng nhất là phân gà. Phân gà đá / gà chọi sung sức nhất phải tròn, có màu xanh xám, dùng que có thể hất lăn đi được. gà đá / gà chọi nào đáp ứng đủ tiêu chuẩn này, thì có thể ngang nhiên mà “hành tẩu giang hồ”.
Chính vì việc nuôi gà đá / gà chọi từ nhỏ rất phức tạp và tốn thời gian, nên dân chơi gà đá / gà chọi vẫn chuộng kiểu chơi mua gà đá / gà chọi trưởng thành để có thể mang vào sới liền. Dân chơi gà đá / gà chọi chuyên nghiệp chọn gà chủ yếu nhìn vào “mặt – lông – tướng – chân (vảy)”. Trong đó, lông và chân là hai chi tiết quan trọng nhất. Dĩ nhiên, nếu con gà nào đẹp đều hết về bốn yếu tố này thì quá tốt.
Theo kinh nghiệm truyền lại thì gà gáy trên bảy nấc dẫu có hét giá trên trời người ta cũng cứ mua. Đơn giản, giới chơi gà đá / gà chọi tin rằng, những con gà thông thường gây chỉ khoảng từ 4 đến 6 nấc (tức tiếng “Ò… ó… o… o…”) chỉ có “linh kê” mới có tiếng gáy kéo dài.
Sau khi tìm được màu lông ứng với màu chân thích hợp, dân chơi gà đá / gà chọi bắt đầu bàn tới chuyện vẩy gà. Vẩy gà là yếu tố quan trọng hàng đầu để biết “bến đá” cách đá của gà đó ra sao. Đá gà không đơn giản chỉ là thả hai con gà vào để chọi nhau, mà mỗi con gà còn có cách đá riêng biệt, như: con đá đất, con đá sân, con đá vòng… Mà vảy gà là điểm mấu chốt để dân chơi gà đá / gà chọi biết con gà đó có kiểu đá như thế nào.
Ngoài ra, dân chơi gà đá / gà chọi còn phân biệt các màu và thành quẻ ngũ hành tương ứng là “Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ”, màu lông gà tượng trưng cho các quẻ này. Gà màu điều tượng trưng cho Hỏa. Gà chuối hoặc trắng úa tượng trưng cho Kim. Màu que (xanh đen) tượng trưng cho Thủy. Màu khét tương ứng với Thổ và màu xám tương ứng với Mộc. Trong các quẻ theo dân chơi gà đá / gà chọi này, cũng khắc như kiểu: Thủy khắc Hỏa, Hỏa khắc Kim, Kim khắc Mộc, Mộc khắc Thổ, Thổ khắc Thủy… Duy chỉ có gà cú, lông điểm màu như hạt vừng, là không bị xếp vào 5 quẻ ngũ hành này. Vì vậy, trước mỗi độ gà lớn, chủ gà thường cho đàn em quan sát xem gà đối thủ thuộc mệnh gì để lựa chọn gà có màu khác nhằm khắc lại, chiếm thêm phần tiện nghi về phía mình.
Khi loại gà Mỹ được giới Việt kiều nhập về Việt Nam, dân chơi gà đá / gà chọi chuyên nghiệp hết sức ưa chuộng loại gà này. Gà Mỹ rất đẹp, sức khỏe tốt, ra chân nhanh, lì lợm, nhìn mặt rất có thần.
Điều đặc biệt nhất là gan và tim gà Mỹ nhỏ hơn gan và tim gà chọi truyền thống ở nước ta rất nhiều. Mà đã chơi gà đá / gà chọi, chỉ cần gà có tim và gan nhỏ đã là một lợi thế rất lớn. Vì khi gà bị đâm cựa vào phần nách non, không phạm tim và gan vẫn có thể tiếp tục đá. Tuy nhiên, yếu điểm của gà Mỹ là dàn nạp không tốt. Tức khi băng cựa sắt, gà Mỹ không quen đá bằng gà Việt Nam.
Lý giải điều này, là lý do tại Mỹ, người ta tổ chức thi đấu gà bằng cựa dao hay còn gọi là cựa chém. Nên thế đá khác với Việt Nam.
Ở nước ta chủ yếu chơi cựa nhọn hay cưa đâm. Chính vì vậy, một con gà hay phải là gà Mỹ lai với gà mái tài của Việt Nam, cho ra đời loại gà lai đời F2, còn gọi là “lai 25”. Loại gà “lai 25” này, được dân chơi gà đá / gà chọi rất ưa thích. Theo nguyên tắc chơi gà đá / gà chọi thì “mặt to gà lì, mặt nhỏ gà lanh”, da mặt càng mịn càng tốt.
Con gà “lai 25” đáp ứng tiêu chí mặt nhỏ dài như 2 ngón tay, mắt dài, phần hố mắt lòng trắng nhiều… nhìn như “thần tướng”. Các con gà “yếu gan” khác nhìn dáng gà “lai 25” thì không cần nghe tiếng gáy cũng đã chạy. Ngoài gà Mỹ, dân chơi gà đá / gà chọi còn được bổ sung bằng loại gà của Philippines. Gà Philippines lì lợm, mổ đâu đá đó. Với gà Philippines, dân chơi gà đá / gà chọi thích nhất loại “gà lai 50”.
Chiêu làm độ gà thường được sử dụng nhất hiện nay là bôi thuốc lên mông, đầu gà hoặc tích gà. Gà trước khi cho vào sới đá, để kích thích gà, chủ gà thường dứ gà mình cho gà đối thủ mổ vào đầu hoặc tích, mồng vài lần để gà sung hơn. Quy trình kích thích gà này diễn ra hai chiều đối với hai chủ gà. Lợi dụng kiểu “chào hàng” này, trước các trận độ lớn, chủ gà thường bôi thuốc mê lên đầu hoặc mồng, tích của gà mình. Khi chủ gà đối thủ cho gà mổ, nếu như không cảnh giác thì ngay lập tức… dính đòn. Thuốc mê ngấm rất nhanh, gà ra sới vừa nhảy vài chân là lập tức sùi bọt mép, đứng không vững và biến thành tấm bia để con gà kia muốn đá hay đâm cựa ra sao thì cứ thoải mái.
Nếu như gà đối thủ thuộc loại gà dữ, thích đá lông. Chủ gà sẽ bôi thuốc vào lông gà trước trận đ. Dĩ nhiên, tâm tính mỗi con gà đá / gà chọi nếu như đá to trường hẳn hoi đều được chủ gà cho đàn em đi “soi” rất kỹ trước lúc đặt tiền cáp độ.
Cách dùng kỹ xảo này cũng có thể bị phát hiện, nếu như trường gà có trọng tài giỏi hay có thầy gà giám sát. Để tránh bị phát hiện, chủ gà nghĩ ra chiêu rất hiểm, gọi là “kèo phản”. Với loại “kèo phản” này, chủ gà sẽ dùng cựa sắt, đâm vào phần gân trên chân gà của mình, sau đó âm thầm cho đàn em đặt cược với dân hàng xáo với kèo là… gà của đối thủ. Kiểu chơi này là chấp nhận “mất con săn sắt để bắt con cá rô”. Gà bị đâm chân, nhìn rất tươi tỉnh, đi đứng cũng bình thường nhưng khi vào sới, gà không thể nhảy lên để đâm đối thủ được. Cái chết đối với các con gà bị chủ dùng “kèo phản” chỉ là sớm hay muộn mà thôi.
Một trong những chiêu của “kèo phản” nữa là nhét trứng cút sống có chích thuốc vào miệng gà. Phải nhét cho khéo để trứng không bị vỡ, sau màn kích thích gà, chủ gà sẽ “vô nước” cho gà tươi tỉnh để vào sới. Trong quá trình về nước này, chủ gà chỉ cần bóp diều gà cho trứng cút vỡ ra, thuốc ngay lập tức thấm vào cơ thể gà. Gà vào sới, nhảy vài chân là lập tức trở thành ngây ngây dại dại.
Từ ngày có trào lưu đại gia sang Campuchia chơi chọi gà ở các sới gà biên giới, thì giới chơi gà đá / gà chọi lại rộ lên chuyện “ở Cam chơi chip giết gà”. Một con chip sẽ được cài vào thuốc nhét vào diều gà, khi gà đang đá, chủ gà chỉ cần nhấn nhẹ bộ điều khiển giấu trong túi quần, con chip phát nổ thuốc lan tỏa trong điều gà, và thấm thuốc dẫu cho đang từ thắng chuyển sang bại là đương nhiên. Tất nhiên, đây cũng chỉ là chiêu dành cho “kèo phản”.
Trong các trường gà lớn, hàng chục con gà được – trọng tài cho nhốt trong lồng, quây kín ngoài sân giúp dân hàng xáo nhìn tướng gà để thuận tiện cho việc đánh cuộc. Những tay chơi kiểu hàng xáo mà đặt lớn, thường cho em út đi quan sát gà đối thủ, thấy không có ai để ý thì nhanh tay búng hạt lúa có ngâm
thuốc vào lồng gà. Gà chuẩn bị vào độ thường không được cho ăn để bay nhảy cho gọn nhẹ, nay thấy lúa, lập tức chạy lại mổ. Vậy là dính thuốc. Tất nhiên, mọi tuyệt kỹ làm độ gà đều phải diễn ra rất nhanh và bí mật. Còn giá như bị phát hiện thì hậu quả chắc chắn là rất thảm khốc, không ai có thể lường trước được.
Trong trường gà, thường có 4 thành phần chính: chủ trường gà, người giữ lại 10% trên tổng tiến độ của chủ gà đã cáp độ trước; trọng tài người phán xử thả gà và cho tái đấu; biện gà là những tay ghi nhớ ai đặt cược bao nhiêu cho gà. Cuối cùng, là những tay hàng xáo ăn theo. Hàng xáo là nơi không có gà, ít vốn, chủ yếu bắt với nhau thông ở biện gà. Cứ 1 triệu đồng thì biện lấy 50 nghìn, đây là tiền luật từ xưa đến nay trong giới chơi gà đá / gà chọi, không ai thắc mắc hay ngạc nhiên. Biện là những tay cực kỳ sành gà, con gà nào yếu thế hoặc đang thắng thế để giảm giá tiền, biện chỉ cần nhìn ngang là đoán trúng 100%. Về khả năng nhìn gà, biện cũng không thua các sư kê là mấy.
